مدرسه ی علمیه ی فاطمه بنت اسد (س) بسطام

سپیده فجر

در سال ۱۳۲۰ ه. ق برابر با ۱۲۸۱ ه. ش ستاره‌ای در شهر تبریز، در خانه‌ای سرشار از علم و تقوا بدرخشید و افراد خانواده‌ را سرشار از شادی و شعف نمود.

فرزند را عبدالحسین نامیدند تا همواره سینه‌اش سرشار از عشق اهل‌بیت علیهم السلام باشد؛ پیوسته در مسیر ایشان گام بردارد و همچون مولایش امام حسین علیه‌السلام، شمیم روح افزای ولایت را پراکنده سازد. آری، عبدالحسین به دنیا آمد و الغدیر با او جان گرفت.

خاندان پاک علامه

شیخ احمد امینی تبریزی،(۱) پدر بزرگوار علامه امینی از عالمان با تقوا بود و مردم به ایشان همواره به دیده احترام می‌نگریستند. ایشان در سال ۱۲۸۷ هـ.ق در سَردها از توابع تبریز به دنیا آمد. میرزا احمد از فقها و مجتهدین زمان خود و در زهد و پارسایی زبانزد عموم بود. او در سال ۱۳۰۴ ه.ق به تبریز مهاجرت نمود و برای همیشه ساکن آنجا گردید.

برخی آثار به یادگار مانده از ایشان عبارتند از: شرحی بر قصیده المفجع و تعلیقاتی بر مکاسب شیخ انصاری. این مرد بزرگ در سال ۱۳۷۰ ه. ق، دیده از جهان فرو بست و در قبرستان نو شهر مقدس قم دفن گردید.علامه امینی(ره) در مقام اجتهاد، منزلت و جایگاه والایی داشتند و بیشتر ساعات ایشان به تحقیق و مطالعه می‌گذشت. و از منابع علمی اسلامی توشه برمی‌گرفت. ایشان در تفسیر، حدیث، تاریخ و علم رجال صاحب‌نظر بودند.

پدربزرگ علامه امینی، مولی نجفقلی مشهور به امین الشرع بود که نام خانوادگی علامه نیز از همین لقب گرفته شده است. ایشان در سال ۱۲۵۷ه. ق، در روستای سَردها ـ از توابع تبریز پا به عرصه هستی نهاد و به یادگیری دانش و ادب پرداخت. وی نیز بعدها ساکن شهر تبریز گردید. مردی زاهد، فاضل، پرهیزگار و ادیبی برجسته بود که به گردآوری اخبار ائمه اطهار علیهم السلام علاقه بسیاری داشت و چند مجموعه روایت نیز تدوین کرده و اشعاری به فارسی و ترکی از وی به جا مانده است. او در شعر خود به “واثق” تخلص می‌کرد و نقش مُهر او – آن طوری که در پشت برخی از رسائلش مشهود است – ” الواثق بالله الغنیِ عبدهُ نجفقلی” بوده است . وی در سن ۸۳ سالگی در سال ۱۳۴۰ه. ق از دنیا رفت و در وادی السلام نجف اشرف به خاک سپرده شد.(۲)واقعه عجیبی در مورد مرحوم نجفقلی نقل می‌کنند که ایشان بعد از رحلت، در تبریز دفن شدند اما بنا بر وصیت خود ایشان، جنازه آن بزرگوار پس از گذشت ۱۳ سال به نجف اشرف منتقل گردید و در قبرستان وادی السلام آرام گرفت.(۳) کسانی که در آن روز حضور داشتند نقل می‌کنند که پیکر ایشان پس از ۱۳ سال کاملا سالم بود. (۴)

دوران کودکی و جوانی علامه

کودکی عبدالحسین مانند دیگر همسالانش سپری نشد، بلکه او از همان کودکی، استعداد و تیزهوشی عجیبی از خود نشان می‌داد. وی از آغاز زندگی، با حافظه قوی و سرعت عجیبش در درک مسائل دینی،(۵) همه نگاه‌ها را به خویش جلب کرد. روح پرسشگر و جست و جوگر عبدالحسین نمی‌گذاشت تا او مانند دیگر کودکان باشد. هر کس در کودکی او را درک می‌کرد، از تیزهوشی وی خبر می‌داد.(۶)

ایشان در سن ۳۲ سالگی به زادگاه خود تبریز مراجعت نموده و برای مدت کوتاهی در آنجا ماندگار شد. اوقات ایشان در آن ایام به تدریس و تحقیق مصروف گردید و در آن زمان بود که کتاب نفیس تفسیر فاتحه الکتاب توسط ایشان به نگارش درآمد.علامه امینی(ره) که عشق امیرالمومنین علی علیه السلام در جانش شعله‌ور بود، بیش از این در فراق از حضرتش تاب نیاورده و مجدداً راهی نجف اشرف شد.ایشان در نجف ضمن تحقیق و مطالعه فراوان در مجالس اساتید برجسته و مراجع تقلید آن روزگار به استمرار حاضر می‌شدند و در ضمن آن بود که از جهت علمی و تقوا به مرتبه والای اجتهاد نائل گردیده و همچنین از علما و مجتهدین بزرگ آن عصر اجازه روایت نیز دریافت داشتند. بعضی از مشایخ روایت ایشان عبارتند از:آیه الله سید ابوالحسن موسوی اصفهانی، آیه الله شیخ علی اصغر ملکی تبریزی، آیه الله شیخ محمد محسن (آقا بزرگ) تهرانی.

علامه امینی(ره) در مقام اجتهاد، منزلت و جایگاه والایی داشتند و بیشتر ساعات ایشان به تحقیق و مطالعه می‌گذشت. و از منابع علمی اسلامی توشه برمی‌گرفت. ایشان در تفسیر، حدیث، تاریخ و علم رجال صاحب‌نظر بودند. (۸)

زهد و عبادت علامه

ایشان در زهد و تقوا و ورع مراقبت شدید داشتند. در امور دینی، متعبد و تسلیم در مقابل اوامر الهی بودند. اخلاق خوش و همت بالایی داشتند و شاید همین همت ایشان، باعث موفقیت‌شان شده، چرا که در مسیر رسیدن به هدفشان، موانع، باعث عقب نشینی و ناامیدی ایشان نمی‌شد. با داشتن این همه علم و دانش متواضع بوده و کبر و غروری در وجود ایشان دیده نمی‌شد.

مرحوم علامه بسیار مراقب زبان خود بودند نقل شده است که هیچگاه کسی حرف رکیکی از ایشان نشنیده بود. در مورد پدرشان نیز می‌گویند آنقدر با اخلاق و سلیم النفس بودند که کسی ایشان را جز در مسائل مذهبی، خشمگین ندید. و چنان آداب را رعایت می‌نمودند که کسی کلام زشتی هرگز از ایشان نشیند.توکل و انقطاع علامه امینی از غیر، زبانزد عام و خاص بود. علامه هرگاه با مشکلی مواجه می‌شدند متوسل به اهل‌بیت، خصوصا امیرالمومنین علی علیه السلام می‌شدند.واقعه عجیبی در مورد مرحوم نجفقلی، جد بزرگوار علامه امینی نقل می‌کنند که ایشان بعد از رحلت، در تبریز دفن شدند اما بنا بر وصیت خود ایشان، جنازه آن بزرگوار پس از گذشت ۱۳ سال به نجف اشرف منتقل گردید و در قبرستان وادی السلام آرام گرفت. کسانی که در آن روز حضور داشتند نقل می‌کنند که پیکر ایشان پس از ۱۳ سال کاملا سالم بود.علامه امینی عقیده‌شان بر این بود که اساس خلقت بنا بر محبت است. ایشان می‌گفتند که تمام عبادات ناشی از محبت است. (هل الدین الا الحب). هر چقدر محبت به خدا بیشتر باشد، از معاصی و گناهان بیشتر دوری می‌شود. مرحوم علامه می‌گفتند: کسی که توجه‌اش در نماز کم است مشکل محبتی دارد.ایشان در عبادات هم کوشا بوده و به اقامه نماز شب مقید بودند. همواره پس از نماز صبح، مشغول قرائت قرآن می‌شدند که با تدبر و تامل همراه بود.علامه امینی یکی از مسائل اساسی که در زندگیشان خیلی مهم بوده توجه به قرائت قرآن و انس با قرآن بوده است. ایشان در ماه مبارک رمضان خود را برای روزه‌داری و عبادات از کارهای دیگر فارغ می‌کردند و در این ماه ۱۵ ختم قرآن داشتند. چهارده ختم به نیت چهارده معصوم علیهم السلام و یک ختم به نیت پدر و مادر خود. و در ماههای دیگر حداقل یک ختم قرآن داشتند. تاثیر این قرائت‌ها و انس با قرآن در قلم ایشان دیده می‌شود چرا که نوشته‌های ایشان بسیار روان و محکم است و البته تاثیر آن در الغدیر بسیار مشهود می‌باشد که استشهادهایی که ایشان در الغدیر به آیات قرآن داشته‌اند به گونه‌ای بوده که انگار این آیه برای آن موضوع مطروحه نازل شده است.(۹)

علامه امینی روی توسلات خیلی تکیه می‌کردند. ایشان شدیداً به زیارت جامعه کبیره، زیارت امین الله و زیارت عاشورا معتقد و مقید به خواندنش بودند. و بسیاری از ادعیه را حفظ بودند.

غروب آفتاب

تلاش بی‌وفقه علامه امینی در دوران زندگیش باعث ضعف جسمانی ایشان شده که منجر به بیماری و زمینگیر شدنشان در دو سال آخر عمر ایشان شد. خستگی‌ها و تحمل رنج‌های علامه امینی در راه اعتلای دین اسلام و مذهب تشیع و تحصیل و تدریس معارف اهل‌بیت علیهم السلام در ظهر روز جمعه ۱۲ تیر ماه ۱۳۴۹ه. ش (۲۸ ربیع الثانی ۱۳۹۰ه .ق) به پایان رسید و صاحب الغدیر، آن پیر فرزانه و پر مایه، پس از ۶۸ سال تلاش و کوشش، به دیدار یار شتافت تا از دست صاحب غدیر و از چشمه زلال کوثر بیاشامد و غبار خستگی را از تن بزداید. او رفت اما الغدیر وی چراغ خانه دل‌های با صفا و مشعل هدایت امت تا طلوع خورشید ولایت شد.

پی‌نوشت‌ها:

۱- ترجمه الغدیر، محمدتقی واحدی و دیگران، ج ۱، ص ۱۵۴/ علمای بزرگ شیعه، ص ۴۱۰٫

۲- شهیدان راه فضیلت، ص ۷٫

۳- مقدمه الغدیر، ج ۱، ص ۵۸، چاپ ۱۳۶۸٫

۴- کتاب فاطمه زهرا، دکتر محمد امینی نجفی، مقدمه، ص ۲۰٫

۵- علمای بزرگ شیعه، ص ۴۱۰٫

۶- ربع قرن مع العلامه، حسین شاکری، ص ۲۹۹٫

۷- گلشن ابرار، جمعی از پژوهشگران، ج ۲، ص ۷۲۷٫

۸- مقدمه الغدیر، ج ۱، ص ۶۴ – ۶۸، چاپ ۱۳۶۸٫

۹- مقدمه الغدیر، ج ۱، صص ۷۷ – ۷۸، چاپ ۱۳۶۸ .

امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: خداوند به یکی از پیامبران وحی کرد که به مومنان بگو که در لباس، خوراک و آداب و رسوم، دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهید که اگر چنین کنید، شما هم مثل آنان، دشمنان خدا محسوب می‌گردید. (بهشت جوانان صفحه ۴۷۷، وسائل الشیعه جلد ۳ صفحه ۲۷۹)

روز های محرم روزهایی که در صحرای دل زینب چه نواها آفرید و تا جان داشت در غمش اشک ریخت

بر غم برادرش در صحرای محرم که تنها و غریب ماند؛ همان برادری که شب را محرم دردهایش می دانست و روز را آغاز پیروزی و سربلندی…

آن نوا ،نوایی است از سوی خیمه ها، نوایی از داغ دل زینب، نوایی از مشک هایی که با نیزه پاره شد مشک هایی که با لب های خشکیده تماشاگر دردناک ترین صحنه های عطش بودند و خیمه هایی که در آتش حسرت سوختند و بی خانمانی اهل بیت را فریاد زدند.

کاش  بیاد داشته باشیم برای شهادت حسین در محرم آتش و گرمایی در دل شیعیان است که هرگز سرد و خاموش نخواهد شد

و این عاشورا درس بزرگی از ایثار و فداکاری بود درس محبت و عشق و ایمان

پس ما بکوشیم تا این درس ها را بیاموزیم و ستون محکم دینی که با مجاهدت و شهادت بهترین اهل بیت رسول (ص) به دست ما رسیده را استوارتر و محکم تر سازیم.

حضرت محمد (ص) فرموده‌اند: هر خانمی که خود را معطر و خوشبو کند (عطر بزند) و سپس از خانه خارج شود، همواره مورد لعنت خدا و ملائکه فرار خواهد گرفت، تا وقتی که به خانه برگردد، هرچند برگشتنش به خانه طول بکشد(فروع کافی جلد ۵ صفحه ۱۶۳، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال صفحه ۵۵۹)

مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس، یک بیماری فلج‌کننده‌ی مغز و نخاع (دستگاه عصبی مرکزی) می‌باشد.

در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ (میلین) بافت عصبی حمله کرده و موجب اختلال در ارتباط بین مغز و دیگر مناطق بدن می‌شود. درنهایت، این بیماری منجر به تخریب و یا آسیب دائمی به اعصاب می‌شود.

علائم و نشانه‌های ام اس بسیار متفاوت بوده و به‌ شدت و محل آسیب بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا ممکن است توانایی راه رفتن به‌صورت مستقل را ازدست‌داده و یا کاملاً فلج شوند درحالی‌که عده‌ای دیگر از افراد مبتلا به این بیماری، دوره‌های طولانی را بدون تجربه‌ی هیچ علائمی پشت سر می‌گذارند.

درمان بیماری ام اس راه حل قطعی ندارد. بااین‌حال می‌توان با رسیدگی به آن، سرعت بهبودی پس از حمله‌ی بیماری را کند کرده، روند بیماری را اصلاح‌کرده و یا علائم آن را کنترل نمود.

علائم

علائم بیماری ام اس ممکن است بسته به محل ایجاد آسیب و افراد مختلف، بسیار متفاوت باشند. ازجمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.    بی‌حسی یا ضعف در دست و پاها و تنه که معمولاً در یک طرف بدن به وجود می‌آید.

 2.   از دست دادن قدرت بینایی به‌صورت جزئی یا کلی معمولاً در یک چشم که اکثراً با درد به هنگام حرکت دادن چشم همراه است

3.    دوبینی طولانی‌مدت

4.    خواب‌رفتگی یا درد در قسمت‌هایی از بدن

5.    احساس برق‌گرفتگی که با انجام برخی حرکات گردن احساس می‌شود. به‌خصوص به هنگام خم کردن گردن رو به پایین (علامت لرمیت)

 6.   رعشه، عدم تعادل و راه رفتن لرزان

7.    اختلال کلامی

 8.   خستگی مفرط

9.    سرگیجه

10.    اختلال در عملکرد مثانه و روده‌ها

علل

علت ایجاد بیماری مالتیپل اسکلروزیس هنوز شناخته نشده است. این بیماری، نوعی بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود که در طی آن دستگاه ایمنی بدن به بافت‌های خودی حمله می‌کند. در بیماری ام اس، این اختلال در دستگاه ایمنی موجب تخریب غلاف میلین (ماده‌ی چربی که از بافت عصبی مغز و نخاع حفاظت می‌کند) می‌شود.میلین را می‌توان به روکش روی سیم‌های برق شبیه دانست. زمانی که غلاف میلین تخریب‌شده و بافت عصبی بدون محافظ رها می‌شود، پیامی که از آن عبور می‌کند ممکن است کند شده و یا متوقف گردد. همچنین ممکن است خود عصب نیز آسیب ببیند.

مشخص نیست که چرا بیماری‌ام اس در برخی از افراد ایجادشده و برخی دیگر به این بیماری مبتلا نمی‌شوند ولی به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این امر دخیل‌اند.

عوامل خطر

عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلای شما به ام اس را افزایش دهند:

سن: ام اس ممکن است در هر سنی بروز کند ولی شیوع آن در افراد بین 15 تا 60 سال بیشتر است.

جنسیت: خطر ابتلای زنان به این بیماری نزدیک 2 برابر مردان است.

سابقه‌ی فامیلی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما به ام اس مبتلا بوده‌اند، خطر ابتلای شما به این بیماری نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

برخی عفونت‌های خاص: برخی از ویروس‌ها مانند اپشتین بار، که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود.

نژاد: افراد سفیدپوست بیشتر در معرض خطر برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد آسیایی، آفریقایی و یا بومیان آمریکا، کمترین خطر را دارند.

آب‌وهوا: ام اس در افرادی که در آب‌وهواهای معتدل زندگی می‌کنند شایع‌تر است.

برخی بیماری‌های خود ایمنی خاص: بیماری‌های تیروئیدی، دیابت نوع 1 و یا بیماری‌ها التهاب روده.

تشخیص

آزمایش مخصوصی برای تشخیص ام اس وجود ندارد و روش تشخیص آن به‌صورت رد کردن احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم و نشانه‌های مشابه می‌باشد. به این روش، تشخیص افتراقی گفته می‌شود.احتمالاً پزشک شما با سؤال در مورد سوابق پزشکی و معاینه‌ی کامل فیزیکی فرایند تشخیص را آغاز می‌کند. سپس ممکن است موارد زیر را برای شما تجویز کند:

آزمایش خون: به‌منظور کمک به رد احتمال عارضه‌های دیگر با علائم مشابه ام اس. آزمایشات مخصوص برای تشخیص نشانه‌های بیماری‌ام اس، هم‌اکنون در دست طراحی بوده و ممکن است بتوانند به تشخیص این بیماری کمک شایانی بکنند.

پونکسیون کمر (گرفتن مایع نخاعی): که در طی آن نمونه‌ی کوچکی از مایع نخاعی از درون کانال نخاعی برداشته‌شده و تحت آنالیز آزمایشگاهی قرار می‌گیرد. این نمونه می‌تواند موارد غیرعادی در مورد پادتن‌های مربوط به بیماری‌ام اس را مشخص کند. گرفتن مایع نخاعی همچنین می‌تواند احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم مشابه به ام اس را رد کند.

درمان

بیماری‌ام اس هیچ درمان قطعی نداشته و روش‌های درمانی استفاده‌شده معمولاً بر روی کند کردن روند بیماری، تسریع روند بهبودی پس از حملات ام اس و مدیریت علائم آن تمرکز می‌کنند. برخی از افراد علائم بسیار خفیفی را تجربه کرده و نیاز به درمان ندارند.

درمان حملات ام اس

کورتیکواستروئید ها: مانند پردنیزون و متیل پردنیزولون تزریقی، به‌منظور کاهش التهاب عصبی تجویز می‌شوند. از عوارض جانبی این داروها می‌توان به بی‌خوابی، افزایش فشارخون، تغییرات خلق‌وخوی و احتباس مایعات اشاره کرد.

تعویض پلاسما (پلاسما فرز): بخش مایع خون شما (پلاسما) برداشته‌شده و از سلول‌های خونی جدا می‌شود. سپس سلول‌های خونی با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط شده و به خون بازگردانده می‌شوند. درصورتی‌که علائم بیماری به‌تازگی در بدن شما ظاهرشده باشد، شدت آن‌ها زیاد بوده و یا بدن شما پاسخ مناسبی به استروئید ها ندهد، از تعویض پلاسما استفاده می‌شود.

درمان علائم و نشانه‌های ام اس

فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست یا متخصص کاردرمانی می‌تواند به شما تمرینات کششی و تقویتی آموزش داده و به شما نشان دهد که چگونه می‌توان با کمک وسایل مخصوص، کارهای روزانه را آسان‌تر انجام داد. فیزیوتراپی به همراه استفاده از وسایل کمکی حرکتی در موقع نیاز، می‌تواند در مدیریت ضعف پا و دیگر

و دیگر مشکلات مربوط به راه رفتن که معمولاً در بیماری‌ام اس وجود دارند، به فرد کمک کنند.

شل کننده‌های عضلانی: ممکن است گرفتگی‌های دردناک و غیرقابل‌کنترلی را در عضلات خود و به‌خصوص در عضلات پاها تجربه کنید. شل کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن (لیورسال) و تیزانیدین (زانافلکس) می‌توانند به شما کمک کنند.

داروهای مورداستفاده برای کاهش خستگی مفرط

داروهای دیگر: ممکن است داروهایی برای درمان افسردگی، درد، اختلالات جنسی و مشکلات مربوط به مثانه و روده‌ها که با ام اس همراه‌اند نیز تجویز شوند.

داروهای جایگزین: بسیاری از افراد مبتلا به ام اس برای مدیریت علائم بیماری خود، از روش‌های درمانی جایگزین و مکمل و یا هر دو استفاده می‌کنند.

روش‌های جایگزین مانند ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، رژیم غذایی مناسب، طب سوزنی، و تکنیک‌های آرامش بخشی می‌توانند سلامت عمومی ذهنی و جسمی را بهبود بخشند ولی تحقیقات کمی کارایی آن‌ها در مدیریت علائم ام اس را تائید کرده‌اند.