مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس، یک بیماری فلج‌کننده‌ی مغز و نخاع (دستگاه عصبی مرکزی) می‌باشد.
در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ (میلین) بافت عصبی حمله کرده و موجب اختلال در ارتباط بین مغز و دیگر مناطق بدن می‌شود. درنهایت، این بیماری منجر به تخریب و یا آسیب دائمی به اعصاب می‌شود.
علائم و نشانه‌های ام اس بسیار متفاوت بوده و به شدت و محل آسیب بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا ممکن است توانایی راه رفتن به‌صورت مستقل را ازدست‌داده و یا کاملاً فلج شوند درحالی‌که عده‌ای دیگر از افراد مبتلا به این بیماری، دوره‌های طولانی را بدون تجربه‌ی هیچ علائمی پشت سر می‌گذارند.
درمان بیماری ام اس راه حل قطعی ندارد. بااین‌حال می‌توان با رسیدگی به آن، سرعت بهبودی پس از حمله‌ی بیماری را کند کرده، روند بیماری را اصلاح‌کرده و یا علائم آن را کنترل نمود.
علائم
علائم بیماری ام اس ممکن است بسته به محل ایجاد آسیب و افراد مختلف، بسیار متفاوت باشند. ازجمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. بی‌حسی یا ضعف در دست و پاها و تنه که معمولاً در یک طرف بدن به وجود می‌آید.
2. از دست دادن قدرت بینایی به‌صورت جزئی یا کلی معمولاً در یک چشم که اکثراً با درد به هنگام حرکت دادن چشم همراه است
3. دوبینی طولانی‌مدت
4. خواب‌رفتگی یا درد در قسمت‌هایی از بدن
5. احساس برق‌گرفتگی که با انجام برخی حرکات گردن احساس می‌شود. به‌خصوص به هنگام خم کردن گردن رو به پایین (علامت لرمیت)
6. رعشه، عدم تعادل و راه رفتن لرزان
7. اختلال کلامی
8. خستگی مفرط
9. سرگیجه
10. اختلال در عملکرد مثانه و روده‌ها
علل
علت ایجاد بیماری مالتیپل اسکلروزیس هنوز شناخته نشده است. این بیماری، نوعی بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود که در طی آن دستگاه ایمنی بدن به بافت‌های خودی حمله می‌کند. در بیماری ام اس، این اختلال در دستگاه ایمنی موجب تخریب غلاف میلین (ماده‌ی چربی که از بافت عصبی مغز و نخاع حفاظت می‌کند) می‌شود.میلین را می‌توان به روکش روی سیم‌های برق شبیه دانست. زمانی که غلاف میلین تخریب‌شده و بافت عصبی بدون محافظ رها می‌شود، پیامی که از آن عبور می‌کند ممکن است کند شده و یا متوقف گردد. همچنین ممکن است خود عصب نیز آسیب ببیند.
مشخص نیست که چرا بیماری‌ام اس در برخی از افراد ایجادشده و برخی دیگر به این بیماری مبتلا نمی‌شوند ولی به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این امر دخیل‌اند.
عوامل خطر
عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلای شما به ام اس را افزایش دهند:
سن: ام اس ممکن است در هر سنی بروز کند ولی شیوع آن در افراد بین 15 تا 60 سال بیشتر است.
جنسیت: خطر ابتلای زنان به این بیماری نزدیک 2 برابر مردان است.
سابقه‌ی فامیلی: اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما به ام اس مبتلا بوده‌اند، خطر ابتلای شما به این بیماری نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
برخی عفونت‌های خاص: برخی از ویروس‌ها مانند اپشتین بار، که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود.
نژاد: افراد سفیدپوست بیشتر در معرض خطر برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد آسیایی، آفریقایی و یا بومیان آمریکا، کمترین خطر را دارند.
آب‌وهوا: ام اس در افرادی که در آب‌وهواهای معتدل زندگی می‌کنند شایع‌تر است.
برخی بیماری‌های خود ایمنی خاص: بیماری‌های تیروئیدی، دیابت نوع 1 و یا بیماری‌ها التهاب روده.
تشخیص
آزمایش مخصوصی برای تشخیص ام اس وجود ندارد و روش تشخیص آن به‌صورت رد کردن احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم و نشانه‌های مشابه می‌باشد. به این روش، تشخیص افتراقی گفته می‌شود.احتمالاً پزشک شما با سؤال در مورد سوابق پزشکی و معاینه‌ی کامل فیزیکی فرایند تشخیص را آغاز می‌کند. سپس ممکن است موارد زیر را برای شما تجویز کند:
آزمایش خون: به‌منظور کمک به رد احتمال عارضه‌های دیگر با علائم مشابه ام اس. آزمایشات مخصوص برای تشخیص نشانه‌های بیماری‌ام اس، هم‌اکنون در دست طراحی بوده و ممکن است بتوانند به تشخیص این بیماری کمک شایانی بکنند.
پونکسیون کمر (گرفتن مایع نخاعی): که در طی آن نمونه‌ی کوچکی از مایع نخاعی از درون کانال نخاعی برداشته‌شده و تحت آنالیز آزمایشگاهی قرار می‌گیرد. این نمونه می‌تواند موارد غیرعادی در مورد پادتن‌های مربوط به بیماری‌ام اس را مشخص کند. گرفتن مایع نخاعی همچنین می‌تواند احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم مشابه به ام اس را رد کند.
درمان
بیماری‌ام اس هیچ درمان قطعی نداشته و روش‌های درمانی استفاده‌شده معمولاً بر روی کند کردن روند بیماری، تسریع روند بهبودی پس از حملات ام اس و مدیریت علائم آن تمرکز می‌کنند. برخی از افراد علائم بسیار خفیفی را تجربه کرده و نیاز به درمان ندارند.
درمان حملات ام اس
کورتیکواستروئید ها: مانند پردنیزون و متیل پردنیزولون تزریقی، به‌منظور کاهش التهاب عصبی تجویز می‌شوند. از عوارض جانبی این داروها می‌توان به بی‌خوابی، افزایش فشارخون، تغییرات خلق‌وخوی و احتباس مایعات اشاره کرد.
تعویض پلاسما (پلاسما فرز): بخش مایع خون شما (پلاسما) برداشته‌شده و از سلول‌های خونی جدا می‌شود. سپس سلول‌های خونی با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط شده و به خون بازگردانده می‌شوند. درصورتی‌که علائم بیماری به‌تازگی در بدن شما ظاهرشده باشد، شدت آن‌ها زیاد بوده و یا بدن شما پاسخ مناسبی به استروئید ها ندهد، از تعویض پلاسما استفاده می‌شود.
درمان علائم و نشانه‌های ام اس
فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست یا متخصص کاردرمانی می‌تواند به شما تمرینات کششی و تقویتی آموزش داده و به شما نشان دهد که چگونه می‌توان با کمک وسایل مخصوص، کارهای روزانه را آسان‌تر انجام داد. فیزیوتراپی به همراه استفاده از وسایل کمکی حرکتی در موقع نیاز، می‌تواند در مدیریت ضعف پا و دیگر
و دیگر مشکلات مربوط به راه رفتن که معمولاً در بیماری‌ام اس وجود دارند، به فرد کمک کنند.
شل کننده‌های عضلانی: ممکن است گرفتگی‌های دردناک و غیرقابل‌کنترلی را در عضلات خود و به‌خصوص در عضلات پاها تجربه کنید. شل کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن (لیورسال) و تیزانیدین (زانافلکس) می‌توانند به شما کمک کنند.
داروهای مورداستفاده برای کاهش خستگی مفرط
داروهای دیگر: ممکن است داروهایی برای درمان افسردگی، درد، اختلالات جنسی و مشکلات مربوط به مثانه و روده‌ها که با ام اس همراه‌اند نیز تجویز شوند.
داروهای جایگزین: بسیاری از افراد مبتلا به ام اس برای مدیریت علائم بیماری خود، از روش‌های درمانی جایگزین و مکمل و یا هر دو استفاده می‌کنند.
روش‌های جایگزین مانند ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، رژیم غذایی مناسب، طب سوزنی، و تکنیک‌های آرامش بخشی می‌توانند سلامت عمومی ذهنی و جسمی را بهبود بخشند ولی تحقیقات کمی کارایی آن‌ها در مدیریت علائم ام اس را تائید کرده‌اند.
آخرین نظرات